Osmanlı İmparatorluğu’nda Yaya - Müsellem - Taycı Teşkilatı

"14. ve 15. yüzyıllarda Sultanönü Sancağında Yaya ve Müsellem Teşkilatı" konulu doktora çalışmamın gayesi Osmanlı İmparatorluğu'dan önemli görevler üstlenmiş olan geri hizmet teşkilatını genelden özele inerek incelemektir.

Yaya ve müsellem teşkilatı hakkında çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bunlarda teşkilat, genel olarak incelenmiştir. Burada, önceki araştırmalardan farklı olarak sancak esas alınarak inceleme yapılmıştır. Sancak seçimi ise Sultanönü sancağının, teşkilatın kurulduğu ilk sancak olması gözönüne alınarak yapılmıştır. Ayrıca bu müsellem cemaati olan Taycılar'ın Sultanönü sancağından başka bir yerde bulunmaması da bu seçimde rol oynamıştır. Taycılar hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde çok sayıda tahrir defteri bulunmasına rağmen bu belgelerle İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Ömer Lütfi Barkan ve Faruk Sümer'den başka hiçbir araştırmacı ilgilenmemiştir.

Sancakla ilgili araştırma tamamen Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden bulunan Tahrir defterlerine dayanılarak yapılmıştır. Defterlerin incelenmesi sırasında çeşitli zorluklarla karşılaşılmıştır. Özellikle siyakat ve divani rakamların okunması sırasında duyulan kişisel sıkıntıdan aile bireyleri dahi etkilenmiştir. Zaman zaman 1466'dan beri yaşamayan sayısız yaya ve müsellemin ismini yazmak ve söylemek tarifsiz bir hüzün vermiştir. Bu hüzünde yüzlerce yıldır hatırlanmamış olan kişilerin isminin anılmış olmasının buruk mutluluğu da yaşanmıştır.

-Halime Doğru