Litvanya Tatar Türklerine Ait İlm-i Ḥal Kitabı

Tatar Türkleri, Litvanya’ya özellikle Büyük Knez Vytautas’ın (Witold) (1392-1430) tahtta bulunduğu dönemde yani; 14. yy. yerleşmeye başlamışlardır. Altınordu Devleti’nin dağılmasından sonra hız kazanan bu göçler, yaklaşık 18. yüzyıla kadar aralıklı olarak kesintisiz devam etmiştir.

Bugün Vilnius Üniversitesi Kütüphanesi’nin Oryantalistik Merkezi’nde (Doğu Dilleri Bölümü’nde) Litvanya Tatar Türklerine ait pek çok matbu eser vardır. İncelenen İlm-i Ḥal kitabı da Oryantalistik Merkezi’nde bulunmuştur. Merkezde, toplam 23 adet İlm-i Ḥāl kitabı vardır. Bu kitapların hepsinin de konusu, dili, basım tarihi, sayfa sayısı, basım yeri ve içeriği hemen hemen aynıdır. Müellifi ve telif tarihi belli olmayan bu eserlerin müstensihi Müderris Molla Ṭarḫan Abdü’l-Vāḥid Süleymān bin İḫvan’dır.

Bu çalışma, basılmış bu İlm-i Ḥal kitaplarından herhangi birisinin incelenmesi sonucunda hazırlanmıştır. Tatar Türklerine ait bu İlm-i Ḥal kitabında sade, anlaşılır ve öğretici bir üslupla inanç, ibadet, ahlâk ve günlük yaşayış ile ilgili temel dini bilgiler yer almaktadır.