Gurlular (1040-1157)

Gurlular 1040-1157 yılları arasında Afganistan ile Herat kenti arasında kalan dağlık Gur bölgesinde hüküm sürmüş bir İslâm devletidir. 1040 yılında yapılan Dandanakan Savaşı’ndan sonra Horasan coğrafyasında yükselen Büyük Selçuklu Devleti’ne tâbi olan Gurlular, Büyük Selçuklu Devleti’nin tarih sahnesinden çekildiği 1157 yılından sonra ise bağımsızlıklarını kazanarak bölgedeki devletlerararası güç dengesi içinde kendilerine önemli bir siyasî yapı inşa etmeyi başarmışlardır. Vural Öntürk’ün kaleme aldığı Gurlular 1040-1157, Büyük Selçuklulardan sonraki yaşanan boşlukta Gurluların siyasi faaliyetlerini inceleyerek Horasan, Afganistan ve Kuzey Hindistan coğrafyalarında meydana gelen ve bölgenin kaderini tayin eden kırılma anlarının oluşumunda nasıl bir rol üstlendiklerini mercek altına alıyor.

Gurlular bölgedeki hâkimiyetlerini kaybettikten sonra bile Kuzey Hindistan’da Türk tarihinin oluşumunda da temel taşları döşemişler ve kültür hayatına önemli katkılarda bulunmuşlardır. Gazneliler, Selçuklular ve Harezmşahlar döneminin siyasi ve askeri gelişmelerinin önemli aktörlerinden biri olan Gurlular, hüküm sürdükleri dönem ve coğrafyada gelişen devletlerarası münasebetlerdeki yerleri bakımından Ortaçağ İslâm tarihi içerisinde önemli bir konuma sahip olmuşlardır.