Gravürlerde İstanbul

Gravürler, ilk görüşte, müthiş bir gerçeklik duygusu verir insana. Yalnızca kitaplardan okuyabildiğimiz ama asla göremediğimiz tarih, gravür sanatçısının gözünden canlanıverir karşımızda. Gravürler, geçmişin hiçbir zaman çekilememiş fotoğraflarıdır adeta, ancak fotoğraftan farklı olarak sadece görüneni belgelemez gravürler. O kadar fazla anlam yüklüdürler ki, yakından bakıldığında, üzerinde düşünüldüğünde, kentin sırlarını, bilinmeyenini, görünmeyenini ve kente atfedilenleri deşifre etmemizi sağlarlar.

İstanbul'u betimleyen gravürler üzerine yaptığımız araştırma derinleştikçe, her sahnenin kentin önemli bir zaman dilimine ait öyküsünü anlattığını gördük. İlk bakışta anlamsız, hatta uydurma gibi görünen figürlerin, kentin ortak belleğindeki karşılıklarını keşfettik. Bu keşif, gravürler üzerinden, yeni, bilinmeyen, az bilinen veya unutulmuş kent öykülerinin okunabilmesini sağlamıştır. Gravürler, çizildikerli dönemde kentin nasıl algılandığını gözler önüne sermektedir. Algılayış farklılıkları sadece oryantalist bakış açısı ile açıklanamaz. Kaybolmuş bir kentsel gerçekliği, pekala gravürler üzerinden yakalamak mümkündür. İşte gravür sanatçısı bunu sağlayabilen kişidir; o, kentin coğrafyasını, tarihsel topoğrafyasını çok iyi araştırmanın yanı sıra kentin anlam dünyasını çözmüş, kentin ruhunu resim haline getirebilmiştir. Araştırmacı, gravürcünün hep bir adım gerisinden gelmekte, her an çözülecek yeni bir ipucu ile karşılaşmaktadır. Bu da demektir ki, gravürlerde, bu kitapta okuyucuya aktarılanın ötesinde, keşfedilmeyi bekleyen nice ayrıntı, nice öykü yer almaktadır.