Dr. Rıza Nur’un Lozan Hatıraları

İsmet'e beş on defa söyledim: "Bu muahedeyi yaptık. Bunda türlü gayeler vardır. Ona göre maddeler husule gelmiştir. Bunları senden benden başkası bilemez. Muahedenin her maddesinin altına bir sır, se-beb, bir fikir, bir emel saklıdır. Muahedenin tatbikatının bu gayelere doğru fiilen yürüyebilmesi için "muahedenin tatbikatı komisyonu" diye bir komisyon yap.

Birde bu gayeleri gizli olarak yazalım, bu komisyona ver, Ona göre nezaret etsinler. Hariçte ve dahilde ona göre tatbik ettirsinler Muahedeye mugayir her türlü işler yapılacaktır. Bu komisyon düzeltir. Bu şimdi Boğazlar için "Dediğim pek gizli ve lüzumlu. Daha gizli olarak bir risale de cem edip komisyon reisine tevdi et. Bunların yapılması için alakadar vekaletler de uğraşsın. "Bunun ehemmiyeti, kıymetini bir türlü İsmet'e anlatmadım. Başvekil idi, yapardı, yapmadı. Halbuki bir yıl sonra Yunanistan buna benzer bir heyet yaptı.