Cihan Şah İle Şemsiye Hikayesi

Şark dünyasının önemli kültür hazinelerinden olan Binbir Gece Masalları, şöhreti bütün dünyaya yayılan bir masal külliyatıdır. Yüzlerce hikayenin, çerçeve hikayeye bağlı olarak bir araya getirildiği bu külliyat içindeki bazı anlatmalar, yazılı ve sözlü edebiyatta müstakil olarak yazılmış/söylenmişlerdir. Bu anlatmalardan en meşhuru Şahmaran hikayesidir. Hikaye, Camasbname adı ile 1429 yılında Abdi adlı bir Türk mütercim tarafından dilimize tercüme edilmiştir. Danyal hakimin (bazı kaynaklarda peygamber) oğlu Camasb’ın başından geçenleri ve Şahmaran’ın yanında geçirdiği günleri anlatan eser, iç içe girmiş birkaç hikayeden meydana gelmektedir. Bunlardan biri Cihan Şah hikayesidir.

Cihan Şah hikayesi, Camasbname’den veya doğrudan Binbir Gece Masalları’ndan çıkarılarak müstakil halde işlenmiştir. Hikayenin Türkiye, Kıbrıs ve Bulgaristan’da masal formunda anlatılan varyantları çeşitli araştırmacılar tarafından derlenmiş ve bilimsel incelemelere tabi tutulmuştur.

Bu çalışmada ortaya çıkarılan metin, Cihan Şah hikayesinin halk hikayesi formunda, manzum-mensur karışık yapıda düzenlenmiş bir örneğidir. Metin bu yapısıyla masal formundaki örneklere göre daha hacimlidir; ancak, her ne kadar halk hikayesi formunda tertip edilmişse de, muhtevasındaki masal unsurları aynen muhafaza edilmiştir.