AİHM Kararları Işığında İfade ve Basın Özgürlüğü

Demokrasi, temel hak ve özgürlükler iç içe geçmiş bireysel ve toplumsal mücadeleler sonucunda oluşan dinamik ve vazgeçilmez değerlerdir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Avrupa insan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile öngörülen tek siyasi modelin demokrasi olduğunu, demokrasinin ifade özgürlüğü ile beslendiğini, basın özgürlüğünün de demokrasinin tam merkezinde bulunduğunu belirtmiş ve koruma altına almıştır.

Bir ifadenin özellikle basında özgürlük sınırlarını aşıp aşmadığının tespitinde esas alınacak kriterlerin neler olması gerektiği önemli bir konu olarak karşımıza çıkar. Zira söz konusu olan, demokrasinin temelindeki bu değerin korunmasıdır. Bu konuda cevap açıktır; AİHS'ne taraf devletler ifade ve basın özgürlüğünün sınırlarını AİHM'nin yerleşik içtihatlarını esas alarak belirlemeleri gerekmektedir.

Bu araştırma/inceleme ile okuyucularda AİHM'nin özellikle basın özgürlüğünü ihlal başvurularını incelemede dayandığı ilkelere ve yaklaşımına ilişkin bir fikir oluşmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Bu bağlamda ifade ve basın özgürlüğü ile ilgili mevzuata, uluslararası kuruluşların raporlarına, AİHM'nin konumu, çalışma usulü ve Türkiye kararları daha ağırlıklı olmak üzere önemli içtihatlarına ve Anayasa Mahkemesi'nin ifade ve basın özgürlüğüne ilişkin bireysel başvuru kararlarından kamuoyunun geniş ilgi gösterdiği bazı kararlara yer verilmiştir.