12-13. Yüzyılda Kilikya Ermenileri Kültüründe Asurilerin Rolü

Tarihin farklı topluluklar üzerinde nasıl bir değişim ve dönüşüm yaratarak bugüne ulaştığının incelenebilmesi ve geçmişte yaşanan bazı ilişkilerin geriye bıraktığı kalıcı etkilerinin anlaşılabilmesi önemli bir konudur, özellikle de tarihçi ve sosyal bilimciler açısından. Bunun için ise söz konusu toplulukların eski tarihlerine, geriye sınırlı kaynak bırakmış, az bilinen dönemlerine daha yakından bakmak gerekir. Dolayısıyla, bu dönemlere ait araştırmalarda hem çeşitli kaynaklardan yararlanılması hem döneme dair dillerin iyi bilinmesi kritik önem taşır. Tam da bu noktada tarihçi ve Ermenistan’ın eski devlet başkanı Levon Ter Petrosyan tarafından Doğu Ermenice ve Fransızca dillerinde kaleme alınan ve Ermenice adı Ասորիների Դերը Հայկական կիլիկիոյ Մշակութային Կեանքում ԺԲ-ԺԳ Դարերում (XII-XIII. Yüzyıllarda Kilikya Ermenileri Kültüründe Asurîlerin Rolü) olan eser özellikle dikkat çekmektedir. Çünkü Petrosyan’ın konuyla ilgili daha önce yapmış olduğu çalışmalar ve kullandığı belgelerle bizlere sunduğu bilgilerin orijinalliği bu küçük hacimli eseri daha da önemli kılmaktadır. Bu eserin Türkçeye kazandırılmasındaki nedenlerden biri, bu çalışmanın Doğu Ermenicesi ve Fransızca özeti dışında henüz başka dillere tercüme edilmemiş olmasıdır. Nitekim Petrosyan’ın çalışması henüz Sovyetler Birliği’nin dağılmadığı bir ortamda, ülkenin yani Ermenistan’ın içinde bulunduğu siyasi koşullar nedeniyle Venedik’te yayınlanmıştır.

Petrosyan’ın elinizdeki kitabı bu bağlamda Süryani-Ermeni ilişkilerinin tarihine dair oldukça önemli veriler içermekte, bu konuda araştırma yapacaklar için önemli bir başvuru kaynağı niteliği taşımaktadır. Çalışmanın başta Türkçe olmak üzere diğer dillere tercüme edilmesi, her şeyden önce Asurî-Ermeni ilişkilerinin özellikle ortaçağ dönemini aydınlatması bakımından farklı disiplinlerde çalışan akademisyenler için yararlı olacaktır.